Klompen maken

Het oorspronkelijke ambacht


Het Ambacht:

 

Overige:

Blokken worden tot klompen gesneden

Het paalmesVoordat de klompenmaker de blokken met het paalmes gaat bewerken (fig 9), wordt dit mes nog even aangescherpt.

De wetplankDit gebeurt met een z.g. wetplank, gemaakt van een taai soort hout zoals wilgenhout. Het is ongeveer 60 cm lang, 7 tot 8 cm breed en aan de uiteinden aangepunt.



In hoofdstuk 10 "Het tussendoor aanscherpen van het gereedschap" is te zien dat de klompenmaker met een zongebakken steen over de wetplank strijkt (foto 38). Hierdoor blijft er een poederachtig stof achter waardoor tijdens het wetten het mes gepolijst wordt en daardoor haarscherp.
Hefboomwerking
De klompenmaker plaatst nu een van de blokken tegen zijn heup, met de neus zo dicht mogelijk bij de haak waar het paalmes aan verankert zit. Door de zo ontstane hefboomwerking kan de klompenmaker tijdens het snijden een zeer grote kracht uitoefenen zonder al te veel moeite.

Vervolgens wordt in ca. 7 sneden de klomp van voren in het model gesneden.
Om de juiste snede te kunnen maken moet niet alleen met de hand die het mes hanteert de juiste beweging gemaakt worden. Ook de hand die de klomp vasthoudt moet de juiste bewegingen en draaiingen maken. Het aanbrengen van de kapIn dat geval doen beide armen het werk en ook hoeft de klompenmaker zich dan niet in zo'n moeilijke bochten te wringen.

Daarna wordt zoals op foto 15 getoond, de juiste ronding van de kap aangebracht. Dit moet overdwars gebeuren, want op die manier verwerkt het hout zich gemakkelijker. Tevens is deze werkwijze de eenvoudigste om tot een goed resultaat te komen. 

Het aanbrengen van de
                bekAls ook de achterkant in model is gebracht, wordt de bek met het paalmes op de juiste plaats en met de juiste diepte aangebracht (foto 16).

De bek van de klomp begint bij een paar hoge klompen op iets minder dan de helft van de totale lengte. De Globale vormmatenklik is de uitsparing aan de onderzijde tussen de bal en de hak van de voet. In fig. 10 zijn nog eens de afstanden van de klik en de bek aangegeven. De klik begint dus op 1/3 van voren en eindigt op 1/3 van achteren. De bek begint op ongeveer de helft van voren.

Het bijwerken van de
                klikNa de bek wordt aan de onderzijde de klik met het paalmes nog wat bijgewerkt. Op foto 17 is te zien hoe de klomp vastgehouden wordt. Wat niet te zien is, maar wel erg belangrijk, is dat de klompenmaker tijdens een snede met zijn linkerhand het model stuurt. Zoals eerder vermeld, een werkwijze die het minst vermoeiend is en sneden mogelijk maakt, die zonder de bewegingen van de linkerhand vrijwel onmogelijk zouden zijn.

Dwars op de draadOp de foto 18 is goed te zien hoe scherp het mes moet zijn om dwars op de draad van het hout nog te kunnen snijden.

De eerste klomp wordt a.h.w. zo los uit de hand gesneden. De klompenmaker kan en moet natuurlijk enkele dingen opmeten zoals de lengte, breedte en hoogte, maar veel moet "op het oog" gebeuren.


Het paar in wordingOp foto 19 zijn een paar klompen in wording te zien waarvan de breedte 14 cm en de hoogte 10 cm bedragen. Hierbij moet in rekening gebracht worden dat de klompen tijdens het drogen nog 10 tot 15 mm in de breedte zullen krimpen. In de hoogte is dat heel weinig en in de lengte vrijwel niets. De dikte van de zool moet ook zodanig zijn dat een levensduur, een draagtijd, van 3 tot 4 maanden gegarandeerd wordt. In de praktijk blijkt dat de zool ca. 25 tot 30 mm dik moet zijn. 

Het
                  vergelijken van de bekkenTijdens het snijden van de tweede klomp worden o.a. de bekken met elkaar vergeleken. Deze moeten precies groot genoeg zijn omdat hier dadelijk het gat in geboord wordt dat de voet moet toelaten (foto 20).

Het
                  vergelijken van de bek en de kap

Ook de bek en de kap worden over en weer gecontroleerd (foto 21). Deze zijn ongeveer even groot, maar wel gelijk bij beide klompen.


Het vergelijken
                  van de zolen
Belangrijk bij het vergelijken van de onderzijden is dat wanneer de klompenmaker beide hakken van elkaar verwijdert door een buitenwaartse draaiing te maken waarbij de beide zolen elkaar blijven raken, de neuspunten elkaar uiteindelijk precies moeten raken